تولید نسوز و مواد دیرگداز از ظهور تولید سفال و فلز در پهنه ایران باستان شروع شده و به شکل امروزی آن در کشور با احداث کارخانه نسوز امین آباد در سال 1318 وارد مرحله جدیدی شد.
مروری بر صنعت تولید مواد نسوز کشور
این صنعت با رشد مصرف نسوز در صنعت سیمان و نیروگاه‌های برق به سرعت گسترش یافت و نقطه عطف افزایش تولید و تحول تکنولوژی در آن در سال 1352 با احداث کارخانه نسوز ذوب آهن با ظرفیت حدود 25 هزار تن همراه با تولید فولاد در کشور آغاز گردید که این روند کماکان تا به امروز با ورود به عرصه تولید فلزات رنگین، صنعت شیشه و سرامیک و نفت و گاز و پتروشیمی ادامه دارد.
مواد دیرگداز به عنوان گلوگاه حیاتی در چرخه تولید ( خصوصاً در صنایع مادر ) مطرح می‌باشند، به طوری که تمامی صنایعی که با دمای بالا و فرایندهای پخت یا ذوب سر و کار دارند مصرف کننده مواد دیرگداز می‌باشند. لذا مواد دیرگداز به عنوان یکی از زیرمجموعه های اصلی سرامیک ها دارای اهمیت بالا برای صنایع مادر می‌باشند.
تولید فرآورده‌های نسوز به دلیل کاربرد گسترده و و ابستگی شدید صنایع مختلف به آنها، خصوصاً در صنایع زیر بنایی مانند صنایع فولاد، فلزات غیر آهنی سیمان، آلومینیوم، شیشه، سرامیک، پالایشگاهها و پتروشیمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوریکه رشد و توسعه هر کدام از صنایع فوق به نوعی با پیشرفت مواد دیرگداز وابسته می‌باشد.
تعریف:
مطابق با یک تعریف بین‌المللی محصولات دیرگداز مواد سرامیکی غیر فلزی هستند که دارای دیرگدازی بالاتر از 150 C می‌باشند.
بدیهی است به دلیل شرایط حاکم در محل مصرف این محصولات، علاوه بر دیرگدازی بالا و پایداری حرارتی، مواد نسوز باید از پایداری فیزیکی و شیمیایی در مقابل آثار مخرب حاکم برخوردار باشند. لذا مواد دیرگداز باید از نظر خواص مختلف مانند دیرگدازی با ترکیب و آنالیز شیمیایی، استحکام فشاری سرد و گرم استحکام خمشی گرم و سرد، دیرگدازی تحت بار، هدایت حرارتی، انبساط حرارتی، مقاومت در برابر شوک های حرارتی، مقاومت به سایش دانسیته و تخلخل و... مناسب بوده و همواره تحت کنترل باشند.
تقسیم‌بندی مواد دیرگداز:
تقسیم بندی های انجام گرفته در مورد دیرگداز بر اساس معیارهای مختلف از جمله درجه دیرگدازی، خاصیت شیمیایی، نوع و شکل دیرگداز، ترکیب شیمیایی، دمای متوسط، دمای بالا و دمای بسیار بالا
- درجه دیرگدازی: دمای پایین، دمای متوسط، دمای بالا و دمای بسیار بالا
- خاصیت شیمیایی: اسیدی – قلیایی – خنثی
- نوع شکل دیرگداز: شکل دار ( shaped ) بی شکل یا منولوتیک
- ترکیب شیمیایی: سیلیسی، شبه سیلیسی، آلومینا سیلیکاتی، منیزیایی، کرومیتی، منیزیا – کرومیتی، منیزیا – گرافیتی، کارباید سیلیسیم.
تقسیم‌بندی نسوزها بر اساس کاربرد به شرح ذیل می‌باشند:
- محصولات شکل دار: که با استفاده از روش‌های ریخته‌گری، کوبیدن یا پرس در کارخانجات نسوز تهیه می‌شوند.
- محصولات بی‌شکل: که در محل مصرف با روش‌های مناسبی از جمله کوبیدن به صورت لایه، حامل‌های مصرف را پوشش می‌دهد.
- محصولات ویژه: به صورت شکل داده شده یا بی شکل مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- محصولات عایق و سبک: نیز بصورت شکل داده شده و بی شکل در صنعت نسوز مصرف می‌گردند.
دیدگاه کاربران